1. Εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδών των Φυσικών Επιστημών:

Κατά τη σχολική χρονιά 2012-13 θα επεκταθεί η εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδών των Φυσικών Επιστημών με την εισαγωγή επιπρόσθετων ενοτήτων στα Γνωστικά Αντικείμενα «Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία» για τις τάξεις Α’ – Δ’ και «Φυσικές Επιστήμες» για τις τάξεις Ε’ και Στ’.

Συγκεκριμένα, για τη σχολική χρονιά 2012-2013, από το νέο Πρόγραμμα Σπουδών των Φυσικών Επιστημών θα εφαρμοστούν οι πιο κάτω ενότητες κατά τάξη:

Α/Α

Τάξη

Ενότητες

Μαθήματα

1

Α’

Ζωντανοί Οργανισμοί-Φυτά

  1. Διαφορές μεταξύ ζωντανών και μη ζωντανών σωμάτων
  2. Φυτά ανά εποχή (φυλλοβόλα-αειθαλή)
  3. Μέρη του φυτού

Φυσικό Περιβάλλον

  1. Θέλουμε καθαρό το περιβάλλον μας
  2. Πράσινο στο σπίτι και στο σχολείο

Ενέργεια

  1. Ο ήλιος: πηγή ζωής
  2. Η ενέργεια του ανέμου
  3. Η ηλεκτρική ενέργεια στο σπίτι μας-Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας

2

Β’

Φως

 

  1. Πηγές φωτός-Ήλιος

 

Ύλη

  1. Νερό στη φύση: Ποτάμια, λίμνες, θάλασσα
  2. Το πόσιμο νερό και η λογική του χρήση
  3. Στερεά και υγρά
  4. Απλά μίγματα από καθημερινά υλικά και διαλύματα

3

Γ’

Ενέργεια

 

  1. Μαθαίνω για τα θερμόμετρα

 

Ήχος

  1. Ηχητικές πηγές και διάκριση των ήχων ανάλογα με την ένταση και τη χροιά
  2. Διάδοση των ήχων στα στερεά, υγρά και αέρια
  3. Ηχορύπανση και προστασία

Δυνάμεις-Κινήσεις-

Απλές Μηχανές-Εργαλεία-Κατασκευές

  1. Τραβώ και σπρώχνω
  2. Δυνάμεις και αλλαγές στην κίνηση
  3. Δυνάμεις που ασκεί ο αέρας όταν φυσάει
  4. Μαγνήτες, προσανατολισμός του μαγνήτη- Πυξίδα

Ουρανός και Γη

  1. Ο καιρός-Βασικά μετεωρολογικά φαινόμενα
  2. Οι κινήσεις της Γης
  3. Μέρα και νύχτα-Εποχές

4

Δ’

Δυνάμεις-Κινήσεις-Απλές Μηχανές-Εργαλεία-Κατασκευές

  1. Μαθαίνω για τους μοχλούς και τις τροχαλίες
  2. Κεκλιμένο επίπεδο
  3. Η τριβή και τα αποτελέσματά της στην καθημερινή ζωή

Φως

  1. Το φως ταξιδεύει
  2. Σκιές: Διαφανή, ημιδιαφανή και αδιαφανή σώματα
  3. Ουράνιο τόξο χρώματα
  4. Προστασία από την ηλιακή ακτινοβολίαΦως και οδική ασφάλεια

5

Ε’

Ύλη: Το Νερό

  1. Οι αλλαγές του νερού: στερεοποίηση-υγροποίηση-εξάτμιση-συμπύκνωση
  2. Μίγματα-διαλύματα: Η σημασία του νερού ως διαλύτη-Ο καθαρισμός του νερού από διαλυμένες σ’ αυτό ουσίες

Ύλη: Ο αέρας

  1. Ο αέρας και η ατμόσφαιρα: Συστατικά και ιδιότητες του αέρα
  2. Η σημασία του καθαρού αέρα και πώς μπορεί ο αέρας να παραμείνει καθαρός

6

Στ’

Ενέργεια

  1. Ασφάλεια στη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας-Απλό ηλεκτρικό κύκλωμα με διακόπτη
  2. Παράλληλη σύνδεση και σύνδεση σε σειρά
  3. Ηλεκτρική ενέργεια στο σπίτι και οι μετατροπές της σε θερμότητα, φως και κίνηση-Οικονομία στη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας
  4. Μορφές ενέργειας- Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
  5. Η διάδοση της θερμότητας στα στερεά-Καλοί και κακοί αγωγοί της θερμότητας
  6. Η διάδοση της θερμότητας στα υγρά
  7. Η διάδοση της θερμότητας στα αέρια-Διάδοση με ακτινοβολία
  8. Θερμομονωτικά υλικά

Ύλη- Υλικά

  1. Το έδαφος

Ύλη- Χημικές ουσίες

  1. Οξέα –Βάσεις
  2. Οι χημικές ουσίες στο σπίτι

Για την εφαρμογή των πιο πάνω ενοτήτων έχει ετοιμαστεί διδακτικό υλικό που περιλαμβάνει σχέδια μαθήματος, φύλλα εργασίας και άλλα βοηθητικά και συμπληρωματικά μέσα, όπως παρουσιάσεις, εικόνες, ταινίες κ.λπ. Το υλικό αυτό έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα των Φυσικών Επιστημών, που βρίσκεται στον ιστοχώρο του εκπαιδευτικού υλικού της Δημοτικής Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα στη διεύθυνση www.schools.ac.cy/klimakio/index.html. Τα φύλλα εργασίας για την κάθε τάξη θα αποσταλούν στα σχολεία και σε έντυπη μορφή, συνδεδεμένα σε βιβλιάριο.

Το πιο πάνω διδακτικό υλικό έχει ετοιμαστεί, σύμφωνα με το περιεχόμενο και τις αρχές διδασκαλίας των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών για τις Φυσικές Επιστήμες. Τα σχέδια μαθήματος, τα φύλλα εργασίας και το υπόλοιπο συνοδευτικό υλικό αποτελούν ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις για την κάθε ενότητα, οι οποίες έχουν σκοπό να διευκολύνουν και να ενισχύσουν την προσπάθεια των εκπαιδευτικών στον προγραμματισμό και την οργάνωση της διδασκαλίας. Οι δάσκαλοι/λες μπορούν να επιφέρουν αλλαγές και αναπροσαρμογές στις διάφορες διδακτικές προτάσεις και στο υλικό που τις υποστηρίζει (σχέδια μαθήματος, φύλλα εργασίας κ.λπ.), σύμφωνα με τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητες της τάξης και της σχολικής τους μονάδας. Ωστόσο, αυτές οι διαφοροποιήσεις πρέπει να συνάδουν με τη φιλοσοφία, το περιεχόμενο και τις αρχές εφαρμογής και ανάπτυξης που καθορίζει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών των Φυσικών Επιστημών.

Με βάση το περιεχόμενο των παραπάνω ενοτήτων και των θεμάτων του νέου Προγράμματος Σπουδών ανά τάξη, αλλά και τον προγραμματισμό της παραγωγής του νέου διδακτικού υλικού, κατά τη φετινή σχολική χρονιά προτείνεται να μη διδαχθούν οι πιο κάτω ενότητες και τα αντίστοιχα μαθήματα από τα βιβλία «Πρώτα βήματα στην Επιστήμη»:

Α/Α

Τάξη

Ενότητες

Μαθήματα

1

Α’

Προκαταρκτικές δραστηριότητες

  1. Παρατήρηση
  2. Μέτρηση
  3. Ταξινόμηση
  4. Επικοινωνία

Ο κόσμος γύρω μας

  1. Ζωντανά και μη ζωντανά

Ανάγκες των ζώων

  1. Τα ζώα έχουν ανάγκες

Μελετούμε τα φυτά

  1. Οπωροφόρα, καλλωπιστικά, δασικά φυτά
  2. Φυλλοβόλα και αειθαλή φυτά
  3. Τα μέρη του φυτού

Οικολογία

  1. Μαθαίνουμε για το φυσικό περιβάλλον

2

Β’

Φως-Διαφάνεια των σωμάτων

  1. Φως-Διαφανή και αδιαφανή σώματα

Μελετούμε τα υλικά σώματα

  1. Ομαδοποιώ τα υλικά σώματα
  2. Μαθαίνω για τα υλικά σώματα
  3. Παρατηρώ τα υγρά

Ιδιότητες των μαγνητών

  1. Μελετώ τους μαγνήτες ( Α) και (Β)

3

Γ’

Η τριβή

1, 2, και 3. Όταν δύο σώματα τρίβονται μεταξύ τους (Α, Β και Γ)

Στον κόσμο των δυνάμεων

  1. Τραβώ και σπρώχνω
  2. Δυνάμεις από απόσταση

Θερμοκρασία και θερμόμετρα

  1. Μαθαίνω για τα θερμόμετρα

Καιρικές Παρατηρήσεις

  1. Μικροί μετεωρολόγοι

Μαγνητισμός

  1. Το μαγνητικό πεδίο του μαγνήτη
  2. Προσανατολισμός του μαγνήτη-Η πυξίδα

Διάδοση του φωτός

  1. Πως ταξιδεύει το φως
  2. Μαθαίνω για τις σκιές

Όσφρηση-Γεύση-Ακοή

3. Τ’ αυτιά μας και η αίσθηση της ακοής

4

Δ’

Διαφάνεια των σωμάτων

  1. Διαφανή, ημιδιαφανή και αδιαφανή σώματα
  2. Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαφάνεια

Εισαγωγή στον ήχο

  1. Παραγωγή και διάδοση του ήχου
  2. Διάδοση του ήχου στα υλικά σώματα
  3. Ανάκλαση και απορρόφηση του ήχου

Απλές μηχανές

  1. Μαθαίνω για τους μοχλούς
  2. Τροχαλία-κεκλιμένο επίπεδο

Ο ατμοσφαιρικός αέρας

  1. Ιδιότητες του αέρα
  2. Τα συστατικά του αέρα

Αλλαγές στη φάση των σωμάτων

  1. Εξάτμιση-Βρασμός-Υγροποίηση

5

Ε’

Δυναμικός ηλεκτρισμός

  1. Απλό ηλεκτρικό κύκλωμα
  2. Αγωγοί και μονωτές
  3. Βραχυκύκλωμα-διακόπτης
  4. Η χρήση του ηλεκτρισμού

Στατικός ηλεκτρισμός

  1. Μαθαίνω για το στατικό ηλεκτρισμό
  2. Ατμοσφαιρικός ηλεκτρισμός

Διαλύματα

1 και 2. Φτιάχνουμε διαλύματα (Α και Β)

Περιβαλλοντικά θέματα

  1. Διατηρήστε το νερό μας καθαρό

6

Στ’

Θερμότητα

  1. Διάδοση της θερμότητας στα στερεά
  2. Διάδοση της θερμότητας στα υγρά και αέρια
  3. Θερμομονωτικά υλικά

Οξέα –Βάσεις

1 και 2: Οξέα-Βάσεις Α και Β

Ενέργεια

  1. Μορφές ενέργειας
  2. Μετατροπές ενέργειας
  3. Πηγές ενέργειας

Ηλεκτρισμός

  1. Κυκλώματα
  2. Κυκλώματα σειράς και παράλληλης σύνδεσης
  3. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
  4. Ηλεκτρομαγνήτες

Οι υπόλοιπες ενότητες και τα μαθήματα της σειράς των βιβλίων «Πρώτα βήματα στην Επιστήμη» θα εφαρμοστούν κανονικά, σύμφωνα με τις οδηγίες της εγκυκλίου για την αποφόρτωση της ύλης με ημερομηνία 4 Σεπτεμβρίου 2009.

Για τη διεξαγωγή μερικών μαθημάτων από τις νέες ενότητες του Νέου Προγράμματος Σπουδών προτείνεται να χρησιμοποιηθούν μερικά νέα εξειδικευμένα υλικά, τα οποία έχουν περιληφθεί στους καταλόγους των διδακτικών μέσων που έχουν αποσταλεί στα σχολεία για τη σχολική χρονιά 2012-2013. Τα σχολεία μπορούν να προμηθεύονται τα πιο πάνω υλικά μέσω των παραγγελιών που θα υποβάλλουν στην Αποθήκη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού στον τύπο ΥΠ 50. Για το λόγο αυτό, οι εκπαιδευτικοί προτρέπονται να βεβαιώνονται ότι το Σχολείο διαθέτει αυτά τα υλικά, προτού προγραμματίσουν την εφαρμογή αυτών των ενοτήτων.

2. Η διδασκαλία των γνωστικών αντικειμένων στα συμπλέγματα τάξεων:

Η οργάνωση του περιεχομένου της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στα συμπλέγματα τάξεων Α’- Β’, Γ’- Δ’ και Ε’- Στ’ καθορίζεται από την εγκύκλιο με ημερομηνία 26 Σεπτεμβρίου 2006, με βάση τις ενότητες της σειράς των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη». Οι οδηγίες της συγκεκριμένης εγκυκλίου θα συνεχίσουν να ισχύουν και κατά την περίοδο της μερικής εισαγωγής και εφαρμογής του Νέου Προγράμματος Σπουδών με κάποιες αναπροσαρμογές που προκύπτουν από τη μετακίνηση διδακτέας ύλης από τάξη σε τάξη και από την παραγωγή νέου διδακτικού υλικού.

Συγκεκριμένα, στους πιο κάτω πίνακες φαίνονται οι κοινές και οι αποκλειστικές γενικές ενότητες των τάξεων του κάθε συμπλέγματος, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών που ακολουθείται με βάση τη σειρά των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη». Την πρώτη χρονιά προτείνεται να διδάσκονται οι υπογραμμισμένες   γενικές ενότητες των τάξεων του συμπλέγματος αρχίζοντας από τις θεματικές ενότητες της μικρότερης και συνεχίζοντας με τις αντίστοιχες της μεγαλύτερης τάξης. Τη δεύτερη χρονιά προτείνεται να εφαρμόζονται οι υπόλοιπες γενικές ενότητες αρχίζοντας πάντα από τις θεματικές ενότητες της μικρότερης τάξης.

Συγκεντρωτικά, οι ενότητες που θα εφαρμοστούν κατά την πρώτη και δεύτερη χρονιά φαίνονται στις δύο τελευταίες σειρές του κάθε πίνακα. Σε παρένθεση αναγράφεται ο τίτλος της αντίστοιχης ενότητας, σύμφωνα με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, ο οποίος υποδηλώνει ταυτόχρονα ότι για την εφαρμογή της υπάρχει και προτείνεται να χρησιμοποιηθεί το νέο διδακτικό υλικό που έχει διατεθεί στα σχολεία για τη μία ή και για τις δύο τάξεις, αντί η σειρά των βιβλίων «Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη».

Σύμπλεγμα Α’- Β’

Κοινές ενότητες Α’ και Β’

Φυτά , Ζώα, Ανθρώπινο σώμα, Καιρός - Γη - Διάστημα, Οικολογία, Ύλη

Αποκλειστικές ενότητες Α’

- - - - -

Αποκλειστικές ενότητες Β’

Φως

Διδασκαλία 1ης χρονιάς

Φυτά (Ζωντανοί Οργανισμοί-Φυτά), Ανθρώπινο σώμα, Οικολογία (Φυσικό Περιβάλλον), Μαγνήτες

Διδασκαλία 2ης χρονιάς

Ζώα, Καιρός -Γη-Διάστημα, Ύλη (Ύλη), (Φως)

 

Σύμπλεγμα Γ’- Δ’

Κοινές ενότητες Γ’ και Δ’

Φυτά, Ζώα, Ανθρώπινο σώμα, Καιρός – Γη – Διάστημα, Ύλη, Δυνάμεις, Φως, Θερμότητα

Αποκλειστικές ενότητες Γ’

Οικολογία, Μαγνήτες

Αποκλειστικές ενότητες Δ’

Ήχος, Ηλεκτρισμός

Διδασκαλία 1ης χρονιάς

Φυτά, Ανθρώπινο σώμα, Ύλη, Φως, Οικολογία, Ήχος

Διδασκαλία 2ης χρονιάς

Ζώα, Καιρός -Γη-Διάστημα (Ουρανός-Γη), Δυνάμεις (Δυνάμεις-Κινήσεις -Απλές μηχανές-Εργαλεία-Κατασκευές), Θερμότητα (Ενέργεια), Ηλεκτρισμός

 

Σύμπλεγμα Ε’- Στ’

Κοινές ενότητες Ε’ και Στ’

Ανθρώπινο   σώμα, Ύλη, Δυνάμεις, Φως, Θερμότητα, Ηλεκτρισμός

Υπόλοιπες ενότητες Ε’

Φυτά, Ζώα, Οικολογία,

Υπόλοιπες ενότητες Στ’

Καιρός – Γη - Διάστημα, Ήχος, Ενέργεια

Διδασκαλία 1ης χρονιάς

Ανθρώπινο σώμα, Δυνάμεις, Θερμότητα (Ενέργεια-Μαθήματα 5-8), Φυτά, Οικoλογία, Ήχος

Διδασκαλία 2ης χρονιάς

Yλη), Φως, (Ενέργεια-Μαθήματα 1-4), Ζώα, Καιρός-Γη-Διάστημα

3. Αίθουσες διδασκαλίας Φυσικών Επιστημών:

Αρκετά σχολεία διαθέτουν εργαστήριο ή ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα διδασκαλίας Φυσικών Επιστημών. Στις περιπτώσεις αυτές οι συγκεκριμένες αίθουσες θα πρέπει να αξιοποιούνται για τη διεξαγωγή των μαθημάτων των Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας και των Φυσικών Επιστημών, έστω κι αν χρησιμοποιούνται και για τη διδασκαλία άλλων γνωστικών αντικειμένων. Σε σχολεία που δε διαθέτουν εργαστήρια Φυσικών Επιστημών, όπου είναι εφικτό, με τις κατάλληλες διευθετήσεις και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων ασφάλειας των παιδιών και του εξοπλισμού, για τη διδασκαλία του μαθήματος μπορούν αξιοποιηθούν και άλλες αίθουσες οι οποίες κρίνεται ότι εξυπηρετούν τις ανάγκες του (π.χ. εργαστήριο Η/Υ).

4. Υποστήριξη-επιμόρφωση εκπαιδευτικών:

Η στήριξη των εκπαιδευτικών για την εφαρμογή του Νέου Προγράμματος Σπουδών θα εστιαστεί σε επιμορφωτικές δράσεις που θα οργανώσουν οι Σύμβουλοι και η Ομάδα Εργασίας για τις Φυσικές Επιστήμες σε επίπεδο σχολικής μονάδας ή μικρού αριθμού γειτονικών σχολείων. Έπειτα από έγκαιρη συνεννόηση με τις διευθύνσεις, οι Σύμβουλοι-Επιμορφωτές θα οργανώνουν επισκέψεις στα σχολεία της περιφέρειάς τους για την παροχή στήριξης στο προσωπικό που διδάσκει τα δύο γνωστικά αντικείμενα. Το πρόγραμμα των επισκέψεων θα περιλαμβάνει κατά προτεραιότητα παρουσίαση δειγματικών μαθημάτων από τους Συμβούλους-Υποστηρικτές προς εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας ή και άλλων γειτονικών σχολείων, οι οποίοι/ες θα συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της παρατήρησης της διδασκαλίας ή/και σε άλλες βιωματικές δραστηριότητες πρακτικής φύσης, που στοχεύουν στην προώθηση της εφαρμογής του Νέου Προγράμματος Σπουδών.

Επιπρόσθετη στήριξη στους εκπαιδευτικούς θα συνεχίσει να παρέχει και η ιστοσελίδα των Φυσικών Επιστημών, η οποία θα εμπλουτίζεται σταδιακά με ανακοινώσεις και ενημερωτικό, επιμορφωτικό και κάθε είδους υλικό που σχετίζεται με τη διδασκαλία των δύο γνωστικών αντικειμένων. Για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις, σχετικά με την εφαρμογή των νέων Προγραμμάτων Σπουδών για τις Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία και τις Φυσικές Επιστήμες ή και για σκοπούς πρόσκλησης μελών της Ομάδας Εργασίας των Φυσικών Επιστημών στο σχολείο σας, μπορείτε να αποτείνεστε στα στοιχεία επικοινωνίας που υπάρχουν στην πιο πάνω ιστοσελίδα.

 

Εγκύκλιος