Προσφερόμενα Προγράμματα Πρωτοβάθμιας

Δομημένα Προγράμματα Επιμόρφωσης εντός της σχολικής μονάδας

(1) Πρόληψη και διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία

Η σύγκρουση είναι μέρος της καθημερινής ζωής, αναπόφευκτο μέρος των ανθρώπινων σχέσεων και κατ’ επέκταση αποτελεί ένα φυσιολογικό κομμάτι της ενδοσχολικής ζωής. Η σχολική μονάδα, ως εκπαιδευτικός οργανισμός είναι μια αυτορρυθμιζόμενη κοινότητα διαφορετικών ομάδων, συμφερόντων και αξιών, όπου το περιβάλλον είναι περίπλοκο και έτσι οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. Επομένως, η επίλυση της σύγκρουσης ανάγεται σε επιτακτική ανάγκη, τόσο για την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων όσο και για την αποτροπή σωματικής βλάβης των μαθητών/ μαθητριών. Η επίλυση συγκρούσεων έχει ως στόχο την ελαχιστοποίηση ή τον τερματισμό της σύγκρουσης στη σχολική μονάδα και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς να την επιλύουμε ειρηνικά και αποτελεσματικά.

Η σχολική διαμεσολάβηση είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος επίλυσης των συγκρούσεων των μαθητών/μαθητριών και αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο στη διαχείριση των συγκρουσιακών καταστάσεων στο σχολείο και για αυτό προτείνεται η εφαρμογή της. Με την εφαρμογή του Προγράμματος «Πρόληψη και διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία», οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές/μαθήτριες, χρησιμοποιώντας την τεχνική της διαμεσολάβησης, βοηθούν τα παιδιά να λύσουν τις διαφορές τους εποικοδομητικά.

Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης είναι τόσο θεωρητικό όσο και πρακτικό. Οι εκπαιδευτικοί εκπαιδεύονται σε δεξιότητες επικοινωνίας και ενεργητικής ακρόασης, στην έκφραση και διαχείριση συναισθημάτων, σε ζητήματα διαφορετικότητας και αποδοχής και τέλος στη διαδικασία της διαμεσολάβησης.

Συγκεκριμένα το Πρόγραμμα έχει στόχο την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τη(ν):

• κατανόηση της φύσης των συγκρούσεων.
• διδασκαλία μαθημάτων που αποσκοπούν στην πρόληψη και διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων.
• εφαρμογή τεχνικών, πρακτικών και στρατηγικών για πρόληψη και διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων.
• χρήση της τεχνικής της διαμεσολάβησης ως εργαλείου διαχείρισης των σχολικών συγκρούσεων.

Η ομάδα του Παρατηρητηρίου ετοίμασε το Εγχειρίδιο «Επίλυση συγκρούσεων στο Δημοτικό Σχολείο» το οποίο απευθύνεται σε μαθητές/μαθήτριες και προσεγγίζει το θέμα της ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων, σε δύο επίπεδα:

• καλλιεργεί γνώσεις και δεξιότητες σε όλα τα παιδιά, ώστε να είναι σε θέση να αποτρέπουν ή/και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις μεταξύ τους διαφωνίες.
• προετοιμάζει ομάδα παιδιών του σχολείου, ώστε να λειτουργούν οι ίδιοι ως διαμεσολαβητές.

Επιπρόσθετα, ετοιμάστηκε Οδηγός Εκπαιδευτικού «Σχολική Διαμεσολάβηση στο Δημοτικό Σχολείο», ο οποίος επιδιώκει να στηρίξει την κάθε σχολική μονάδα που επιθυμεί να εφαρμόσει τη σχολική διαμεσολάβηση με διαμεσολαβητές/διαμεσολαβήτριες τους/τις εκπαιδευτικούς και να ενισχύσει την προσπάθεια προετοιμασίας των παιδιών που επιλέγονται να γίνουν διαμεσολαβητές/διαμεσολαβήτριες συνομηλίκων σε Πρόγραμμα Διαμεσολάβησης που εφαρμόζει ή επιθυμεί να εφαρμόσει η σχολική μονάδα.

(2) Πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού

Ο σχολικός εκφοβισμός παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα κυριότερα προβλήματα, τα οποία καλείται να διαχειριστεί μια σχολική μονάδα σε παγκόσμιο επίπεδο (Espelage et al., 2016) . Ο σχολικός εκφοβισμός ορίζεται ως συστηματική και επαναλαμβανόμενη σκόπιμη πράξη βίας από κάποιον/ους που έχει/ουν περισσότερη δύναμη προς κάποιον/ους που έχει/ουν λιγότερη δύναμη (Gladden et al., 2014). Στη σχολική πραγματικότητα της Κύπρου, παρατηρείται δυσκολία στην αναγνώριση του εκφοβισμού και του διαχωρισμού του από άλλες μορφές βίας, καθώς και στις προσεγγίσεις διαχείρισης που προτείνονται σε κάθε περίπτωση. Η σωστή ενημέρωση και γεφύρωση της επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών,παιδιών και γονέων/κηδεμόνων μπορούν να βοηθήσουν στην υπέρβαση της δυσκολίας αυτής.

Τα Προγράμματα του ΠΑ.ΒΙ.Σ. που εφαρμόζονται σε Νηπιαγωγεία, Δημοτικά και Γυμνάσια, έχουν στόχο τόσο την αναγνώριση και την κατανόηση της εκφοβιστικής συμπεριφοράς στο σχολείο, όσο και την έγκαιρη παρέμβαση με σκοπό τη μείωση του σχολικού εκφοβισμού και της θυματοποίησης. Επιπρόσθετα, στόχος των προγραμμάτων εκπαίδευσης είναι η ανάπτυξη ολιστικών προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, με τη συμμετοχή και τη συμβολή όλων των μελών της σχολικής κοινότητας σε συνεργασία με εξωτερικούς φορείς και την τοπική κοινότητα.

(α) Όταν οι αμέτοχοι θεατές γίνονται δρώντες θεατές: Πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία

Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών περιλαμβάνει τρόπους αναγνώρισης των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού, συγκεκριμένες μεθόδους διαχείρισης των περιστατικών από το σχολείο και εισηγήσεις για εφαρμογή της πολιτικής του ΥΠΠΑΝ για αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.

Συγκεκριμένα το Πρόγραμμα έχει στόχο την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τη(ν):

• κατανόηση, αναγνώριση και ευαισθητοποίηση σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.
• διδασκαλία μαθημάτων που αποσκοπούν στην πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού.
• εφαρμογή τεχνικών, πρακτικών και στρατηγικών για πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού.
• ανάπτυξη ολιστικών/συστημικών προσεγγίσεων για πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού.

Η ομάδα του Παρατηρητηρίου ετοίμασε το Εγχειρίδιο «Αναγνώριση και Ευαισθητοποίηση γύρω από τον Σχολικό Εκφοβισμό» για την εκπαίδευση των παιδιών σε θέματα αναγνώρισης, ενσυναίσθησης και αναφοράς των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού.

Επιπρόσθετα, ετοιμάστηκε Οδηγός Εκπαιδευτικού «Προσεγγίσεις Διαχείρισης του Σχολικού Εκφοβισμού» ο οποίος επιδιώκει να στηρίξει την κάθε σχολική μονάδα που επιθυμεί να εφαρμόσει προσεγγίσεις διαχείρισης του Σχολικού Εκφοβισμού ως μέρος μιας ολιστικής πολιτικής πρόληψης και παρέμβασης της σχολικής μονάδας. Στον τομέα της παρέμβασης προτείνεται συγκεκριμένα η εφαρμογή δύο προσεγγίσεων, ανάλογα με τη φύση της περίπτωσης που εξετάζεται κάθε φορά.